الک آزمایشگاهی ابزاری کاربردی است که در فرآیندهای مختلف آزمایشگاهی و صنعتی به کار می رود. الک های آزمایشگاهی به منظور جداسازی ذرات با اندازه های مختلف، تعیین توزیع اندازه ذرات، تجزیه و تحلیل ترکیب نمونه ها کاربرد دارند. انتخاب صحیح نوع الک و رعایت اصول استفاده از آن می تواند به بهینه سازی روند کار و به دست آوردن نتایج دقیق کمک کند.
همانطور که گفته شد الک آزمایشگاهی یکی از ابزارهای کلیدی در بسیاری از آزمایشگاه های تحقیقاتی و صنعتی است که برای جداسازی، طبقه بندی و بررسی اندازه ذرات مواد جامد به کار می رود. دقت در انتخاب مش یا همان شبکه ی الک و نحوه ی استفاده از آن، تأثیر مستقیمی بر صحت نتایج آزمایش دارد. به خصوص در صنایع داروسازی، غذایی و مواد معدنی، داشتن یک سیستم دقیق برای کنترل اندازه ذرات، اهمیت بالایی دارد. در کنار استفاده از الک، تجهیزاتی مانند ترمومتر دیجیتال نیز برای کنترل دمای محیط یا نمونه، نقش مکمل و حیاتی دارند، چرا که برخی مواد در دماهای خاص رفتار متفاوتی از خود نشان می دهند.
در یک آزمایشگاه حرفه ای، تجهیزات باید به صورت هماهنگ و دقیق مورد استفاده قرار گیرند. به عنوان مثال، پس از انجام عملیات جداسازی با الک، ممکن است نیاز باشد نمونه ها در ظروف خاصی نگهداری یا منتقل شوند که در این مرحله استفاده از شیشه آلات آزمایشگاهی استاندارد مانند بشر، ارلن و بالن، اهمیت پیدا می کند. ترکیب صحیح این تجهیزات به همراه دقت در فرآیندها، نه تنها کیفیت داده های آزمایشگاهی را افزایش می دهد، بلکه سرعت و کارایی فعالیت ها را نیز بهبود می بخشد.
الک های آزمایشگاهی در انواع مختلفی طراحی شده اند و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. انتخاب نوع الک آزمایشگاهی به ویژگی های نمونه و دقت مورد نیاز در آزمایش بستگی دارد.
الک استیل:این نوع الک آزمایشگاهی به طور معمول از جنس استیل ضد زنگ ساخته می شود. الک های فلزی می توانند به راحتی ذرات ریز را از ذرات درشت تر جدا کنند و در اندازه ها و مش های مختلف تولید می شوند. انواع آن در آزمایشگاه های شیمی و صنایع دارویی کاربرد زیادی دارند.
الک شیشه ای: الک آزمایشگاهی شیشه ای در آزمایش های دقیق تری مانند تجزیه نمونه های میکروبی یا پودرهای بسیار ریز کاربرد دارند. شفافیت شیشه امکان مشاهده بهتر فرآیند جداسازی را فراهم می آورد.
الک پلاستیکی: این الک ها به دلیل وزن سبک و مقاومت در برابر مواد شیمیایی، بیشتر در آزمایش های غیر پیچیده یا در صنایع بسته بندی مواد غذایی به کار می روند.
انتخاب سایز و ابعاد مناسب در الک آزمایشگاهی، برای انجام روند جداسازی ذرات بسیار مهم است. به طور کلی، الک ها بر اساس قطر و ارتفاع استاندارد طراحی می شوند.
قطر الک آزمایشگاهی: الک ها در انواع قطرهای استاندارد به این شکل موجود هستند:
- قطر 8 اینچ (حدود 203 میلی متر)
- قطر 12 اینچ (حدود 305 میلی متر)
- قطر 18 اینچ (حدود 457 میلی متر)
در واحد متریک، قطرهای 200، 300 و 400میلی متر نیز متداول است. قطر الک آزمایشگاهی بر اساس نیاز آزمایش و میزان ماده ای که باید از آن عبور کند، انتخاب می شود.
ارتفاع الک آزمایشگاهی: الک ها همچنین در ارتفاع های مختلف در دسترس هستند:
ارتفاع کامل: ارتفاع کامل الک ها به طور معمول 67 میلی متر است. این ارتفاع بیشتر برای الک های آزمایشگاهی استاندارد استفاده می شود.
نیم ارتفاع:ارتفاع نیم در الک ها معمولاً 41 میلی متر در نظر گرفته می شود. این نوع الک ها برای کاربردهای خاصی که نیاز به فضای کمتری برای نمونه برداری دارند، مورد استفاده قرار می گیرند.
همچنین، برخی از الک ها دارای ارتفاع های متوسط هستند و برای برای فرآیندهای خاص یا نیازهای دقیق تر به کار می روند.
نحوه کار با الک آزمایشگاهی: تکنیک های جداسازی دقیق
روند جداسازی ذرات با استفاده از الک آزمایشگاهی اغلب به کمک دستگاه شیکر الک یا تجهیزات مشابه انجام می شود. شیکر الک دستگاهی تخصصی است که برای انجام فرآیند جداسازی به کمک ارتعاش یا لرزش کاربرد دارد. این دستگاه ها معمولاً دارای موتورهایی هستند که الک ها را به حرکت در می آورند و به آن ها ارتعاشاتی با سرعت و شدت مشخص وارد می کنند. تنظیمات شیکر الک قابل تغییر است و می توان سرعت و زمان حرکت ارتعاشی را برای هر نوع نمونه، به طور خاص تنظیم کرد.
برای جداسازی دقیق ذرات، ابتدا نمونه روی مش های الک آزمایشگاهی ریخته می شوند. در این مرحله می توان از دو روش اصلی حرکت ارتعاشی (ویبره) و حرکت چرخشی استفاده کرد. در روش ارتعاشی، دستگاه شیکر الک به صورت افقی حرکت می کند و موجب ارتعاش خواهد شد. این ارتعاشات باعث می شوند که ذرات ریز از مش عبور کرده و ذرات درشت تر باقی بمانند. حرکت چرخشی نیز می تواند سرعت عبور ذرات از مش ها را کنترل کند، به ویژه زمانی که نیاز به جداسازی دقیق و یکنواخت داریم.
استانداردها در استفاده از الک آزمایشگاهی
برای اطمینان از دقت و صحت نتایج به دست آمده از الک آزمایشگاهی، رعایت استانداردها و نگه داری دقیق ضروری است. در نظر گرفتن اصول استاندارد نه تنها به عملکرد صحیح الک کمک می کند، بلکه مانع از بروز خطاهای احتمالی در فرآیند جداسازی می شود.
یکی از عوامل مهم در دقت فرآیند جداسازی، کیفیت مش های الک و تمیزی سطح توری آن است. هر گونه آلودگی یا باقی مانده ذرات قبلی می تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد. برای جلوگیری از این مشکلات، لازم است الک های آزمایشگاهی به طور منظم تمیز شوند و مش ها از هرگونه آسیب یا تغییر شکل به دور باشند. همچنین کالیبراسیون دوره ای الک آزمایشگاهی از اهمیت بالایی برخوردار است. با کالیبراسیون، می توان اطمینان حاصل کرد که الک ها در طول زمان دقت خود را حفظ می کنند و عملکرد آن ها تحت تاثیر تغییرات ناخواسته قرار نخواهد گرفت. کالیبراسیون اغلب با استفاده از مواد استاندارد انجام می شود و برای اطمینان از دقت بالای فرآیند ضروری است.
عوامل موثر در انتخاب الک آزمایشگاهی
عوامل متعددی در انتخاب الک آزمایشگاهی مناسب تاثیرگذار هستند، از مهم ترین آن ها می توان به این موارد اشاره کرد:
ü اندازه مش: مش های الک باید متناسب با اندازه ذرات نمونه انتخاب شوند. انتخاب درست اندازه مش دقت فرآیند جداسازی را به طرز چشمگیری افزایش می دهد.
ü متریال مورد استفاده: جنس الک باید با نوع مواد و کاربرد آزمایش سازگاری داشته باشد. برای مثال، در مواردی که به دقت بالا و جداسازی ذرات میکروسکوپی نیاز است، الک های شیشه ای انتخاب بهتری خواهند بود. در صنایع شیمیایی یا دارویی، الک های فلزی ضد زنگ گزینه مناسب تری به شمار می آیند.
ü نوع نمونه: نوع نمونه ای که باید آنالیز شود، نقش اساسی در انتخاب نوع و دقت الک آزمایشگاهی دارد. در برخی از نمونه ها ممکن است برای جداسازی دقیق تربه الک هایی با مش های ریزتر یا حرکت های خاصی نیاز باشد.
تمام حقوق این سایت متعلق به فراسنجش لب می‌باشد | طراحی و توسعه توسط نواندیشان آریاگستر
